- ҡарағалпаҡтар
- каракалпаки
Башкирско-русский автословарь. 2008.
Башкирско-русский автословарь. 2008.
посу — (Қарақ., Қоң.) босу. Бұрын қарақалпақтар Түркістаннан Хорезм п о с қ а н екен (Қарақ., Қоң.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
қадим — (Ауғ.; Ир.) ескі, бұрынғы. Қ а д и м замандарда түріктер һәм қарақалпақтар һәм Сыр тарапынан ауса керек (Ауғ.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
шау ашу — (Қарақ., Қоң.) дауыс қарлығу, даусы тарғылданып шығу. Ойда жоқта ш а у а ш ы п қайдан келдің, кісәпір (Қарақ., Қоң.). Қарақалпақша шау айқай шу шығып, жанжалдасып жатқан жер … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
ақ — зат. в ет. Бұзаулы сиырда, қозылы қойда болатын жұқпалы, әрі зілді дерт. Мұндай жағдайда малдың сүті тартылып қалады. Егер бір қой а қ болып ауырса, ол қоралы қойға түгел жұғады (Ж. Бабалықұлы, Мал ауруы., 8). Ақ айыл болды. Көп мініліп, арқасы… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
еңкәуелі — (Қ орда: Арал, Қарм.; Ақт.: Ырғ., Шалқ.; Қарақ., Мой.) ең алдымен, әуелі. Е ң к ә у е л і біздің үйге жүріңдер (Қарақ., Мой.). Қарақалпақстанда тұратын қазақтар тілінде еңкі немесе е ң к ә у е л і болып та қолданыла береді. Дәл осындай тұлғада… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
шағал — 1 (Шымк., Мақт.) шиебөрі, қорқау қасқыр. Бибіштің кеше бір тауығын ш ағ а л жеп кетіпті (Шымк., Мақт.). Қарақалпақ арасындағы қазақтар мұны сағал деп атайды 2 (Қарақ.) құс ату … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
шіл бөрі — (Жамб.: Сар., Тал.) қорқау қасқыр. Ш і л б ө р і н і ң бір өзінің қойға әлі келе қоймайды (Жамб., Тал.). Бұл атаудың қазақ жерінің әр түпкіріне тараған түрлі түрлі нұсқалары кездеседі. Сырдың төменгі бойының қазақтары қасқырдың мұндай түрін шағал … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
шоғал — 1 (Шымк., Мақт.) қорқау қасқыр. Кеше ш о ғ а л Бибіштің бір тауығын жеп кетіпті (Шымк., Мақт.). Бұл сөздің қазақ диалектілерінде сағал, шағал деген нұсқалары да бар. Мәселен, Қарақалпақстанда тұратын қазақтар бұл сөзді көбіне сағал деген үлгіде… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
кәріс — I зат. Корея елінің байырғы тұрғыны; корей. Яғни, к ә р і с те емес, шүршіт те емес, өзіміздің қазақтар немесе «қара орыстар» (Ә. Асқаров, Таңд., 126). Барсам, колхоз кеңсесінде екі үш к ә р і с отыр екен, мен де қосыла кеттім (Жас Алаш, 18. 07.… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
шешімталдық — зат. Шешім шығара білетіндік, шешімгер. Серігінің қысылғанда жол таба білетін ш е ш і м т а л д ы ғ ы н а, қиындықты қайыспай көтеретін төзімділігіне тәнті (Лен. жас, 13.03. 1985, 3). Ши аршу. Ши тоқу үшін ши сабағын қабығынан тазалау. Ш и а р ш… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
маржа — зат. Орыс әйелдерін қазақтар осылай атаған. Дұшпаным көп сыртымнан табалаған, Соңымнан иттей абалаған. Қараөткелдің кіргенде көшесіне, м а р ж а л а р ы көрем деп қамалаған (Жеті ғасыр., 2, 264). Бір әдемі қалпақты м а р ж а келіп, орысшалап еді … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі